Think Work VM Knowledge

डेव्हिड रिकाडांचा आर्थिक विकासाचा सिध्दांत सांगा    डेव्हिड रिकाडचा आर्थिक विकासाचा सिध्दांत : -  अभिमतपांतिय अर्थशास्त्रज्ञ डेव्हिड रिकाड यांनी सन १८१७ मध्ये प्रकाशित केलेल्या ' The principles of Political Economy and Taxation ' या पुस्तकात आर्थिक विकासाचे विचार मांडले . अॅडम स्मिथ प्रमाणे यांनीही आर्थिक विकासाचा स्वतंत्र सिध्दांत मांडला नाही . रिकार्डाचे आर्थिक विकासाचे विचार हे बहुतांशी कार्ल मार्क्सच्या विचारासारखे आहेत . से पुढील प्रमाणे आहेत .  ( १ ) घटत्या उत्पादनाचा सिध्दांत  रिकार्डोच्या मते अर्थव्यवस्थेत घटत्या उत्पादनाची प्रवृत्ती ही नैसर्गीक असते . त्यामुळे कृषी क्षेत्रात घटत्या उत्पादन फलाचा नियम लागू पडतो . त्यामुळे शेतीचा आर्थिक विकास मंदावून त्याचा अर्थव्यवस्थेवर विपरीत परिणाम होतो . हे टाळण्यासाठी विदेशातून अन्नधान्याची आयात करावी , नव्हे तर जीवनावश्यक वस्तूंच्या किंमती वाढून जीवनमानाचा दर्जा घसरतो . त्यामुळे आर्थिक विकास मंद होतो . अशा पध्दतीने घटत्या उत्पादनाचा व आर्थिक विकास यांचा संबंध स्पष्ट केला आहे .  ( २ ) मजुराची मजुरी  श्रम हा आर्थिक विकासातील एक महत्

आर्थिक विकासाचे सिध्दांत १( Theories of Economic Development -  अॅडम स्मिथच्या आर्थिक विकासाच्या सिध्दांताचे टीकात्मक परिक्षण करा. प्रास्ताविक : - दुसऱ्या महायुध्दामुळे अनेक राष्ट्रांतील पायाभूत सुविधा उध्वस्त होवून मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले होते . यातून अर्थव्यवस्थेला सावरून विकासाचा वेग वाढविणे आवश्यक होते . त्यामुळे अनेक अर्थशास्त्रज्ञांनी आर्थिक विकासाचे सिध्दांत मांडले . आर्थिक विकास म्हणजे देशाच्या स्थूल राष्ट्रीय उत्पादनात वाढ घडवून आणणे होय . म्हणजे देशातील नैसर्गीक साधन सामग्री , भांडवल व मानवी साधने यांच्या साह्याने अर्थव्यवस्थेत संख्यात्मक व गुणात्मक बदल घडवून आणणे होय . हे बदल कशा पध्दतीने होते . लोकांच्या राहणीमानात कशी वाढ होते , अर्थव्यवस्था विकासाकडे कशी वाटचाल करते याविषयी अनेक अर्थतज्ञांनी आर्थिक विकासाच्या सिध्दांताची मांडणी केली आहे .  अभिमतपंतीयाचा विकासाचा सिध्दांत ( Classical Theories of Development )  अॅडम स्मिथ यांना अभिमत पंतांचे ( सनातनवादी ) संस्थापक मानले जाते . त्यांनी आपले आर्थिक विचार ' आशावाद ' , ' निसर्गवाद ' व ' आदर्श हात ' य

आर्थिक विकास आणि आर्थिक वृद्धी  MCQ Type Question and answered आर्थिक वृद्धी हा शब्द कोणत्या अर्थव्यवस्थेशी संबंधीत आहे.  क) विकसनशील अ) अविकसीत ब) विकसीत ड) वरीलपैकी सर्व आर्थिक विकास हा शब्द कोणत्या अर्थव्यवस्थेशी संबधीत आहे अ) अविकसीत  क) विकसनशील ब) विकसीत ड) वरीलपैकी सर्व "एखाद्या अर्थव्यवस्थेत दीर्घकाळात सावकाश व सतत होत जाणारा बदल म्हणजे आर्थिक वृद्धी होय." ही व्याख्या खालील पैकी कोणाची आहे ? अ) शुम्पीटर ब) जे.के. मेहता क) एडिसन ड) श्रीमती हिक्स 'राष्ट्राची संपत्ती' हा ग्रंथ खालील पैकी कोणी लिहीला ? अ) अॅडम स्मिथ क) केंन्स जगामध्ये सर्वप्रथम कोणत्या देशाने नियोजनाचा स्विकार केला? अ) अमेरिका ब) डॉ. मार्शल  क) रशिया  ड) भारत व) इंग्लड रशियाने केंव्हा नियोजनाला सुरुवात केली ? अ) १७७६ ब) १९२८ क) १९३६ ड) १८२८ "आर्थिक विकास म्हणजे दरडोई उत्पन्नात वाढ होणे होय" ही व्याख्या खालील पैकी कोणी केली? अ) प्रा. लेविस क) जे.के. मेहता व) ओकन ड) शुम्पींटर आर्थिक विकासात खालील पैकी कशावर भर दिला जातो ? (अ) संख्यात्मक वाढीवर  ब) गुणात्मक वाढीवर क) दोन्हीवरही ड) वरीलपैकी

आर्थिक विकासाच्या मापनातील अडचणी समस्या Economic Development Measurements / Problems  आर्थिक विकासाच्या संकल्पनेनुसार एखादे राष्ट्र विकसीत , विकसनशील किंवा अविकसीत आहे . हे ठरविता येते . त्यासाठी आर्थिक विकासाचे अचुक व काटेकोरपणे मापन करणे आवश्यक असते . परंतु खरोखरच आर्थिक विकासाचे काटेकोरपणे मापन करता येते का ? या प्रश्नाचे उत्तर नकारात्मकच द्यावे लागेल . कारण आर्थिक विकासाचे मोजमाप करण्यात अनेक अडचणी आहेत . त्यापैकी प्रमुख अडचणी पुढीलप्रमाणे आहेत .  १ ) राष्ट्रीय उत्पन्नाचे चुकीचे मापन :  राष्ट्रीय उत्पन्नाचे वरुन दोन राष्ट्राची तुलना करुन विकासासंबधीचे निष्कर्ष काढले जातात . राष्ट्रीय उत्पन्नात वाढ झाली तर देशातील लोकांना वस्तु व सेवा मुबलक प्रमाणात मिळूण त्यांच्या जीवनमानात सुधारणा घडून येते . परंतु वाढत्या उत्पन्नाबरोबर लोकसंख्याही वाढली असेल तर लोकांचे जीवनमान उंचवणार नाही . म्हणजे राष्ट्रीय उत्पन्न अधिक म्हणून विकास अधिक अशा प्रकारचे वरील विधान चुक ठरते . म्हणून आर्थिक विकासाचे मोजमाप अचूक करता येत नाही .  २ ) दरडोई उत्पन्न :  दरडोई उत्पन्नाचा वापर करून विकासाचे मोजमाप करता येते

 विकासाचे अर्थशास्त्र आर्थिक वृद्धी म्हणजे उत्पन्नातील, उपभोग आतील वाढ होय. विकसित राष्ट्रांनी आपला आर्थिक विकासाचा वेग दीर्घकाळ टिकून देशातील लोकांच्या जीवनमान, आयुर्मानात किती प्रमाणात वाढ झाली आहे याचे मापन आर्थिक प्रदीप द्वारे केले जाते. एखाद्या राष्ट्राचा दर्जा हा त्याच्या आर्थिक वृद्धी दरावर अवलंबून असतो. पण असा आर्थिक वृद्धी दर अनेक घटकांना प्रभावित झालेला असतो. थोडक्यात आर्थिक वृद्धी वर प्रभाव टाकणारे प्रमुख घटक खालीलप्रमाणे सांगता येतात. 1) भांडवल - भांडवल निर्मिती होणे म्हणजे भौतिक उत्पादन साधनांची निर्मिती होय. देशांत भांडवलाची पर्याप्त मात्रा व दर्जा असल्याशिवाय देशाची व्यापक प्रमाणावर आर्थिक प्रगती होऊ शकत नाही. भांडवलाच्या कमतरतेमुळे उद्योग, व्यापार व कृषी क्षेत्राची प्रगती खुंटते. म्हणून  भांडवल हा आर्थिक वृद्धी वर प्रभाव टाकणारा महत्त्वाचा घटक आहे. 2) श्रम - श्रमाला मानवी संपत्ती असे म्हटले जाते. कारण हे उत्पादनाचे सक्रिय साधन आहे. कोणत्याही देशाची वास्तविक संपत्ती ही देशातील सुखी, संपन्न व व्यवस्थ मानव ही आहे. श्रमिकांचे संख्या कमी असल्यास देशाच्या आर्थिक प्रगतीत अनेक